Trong khuôn khổ Giải thưởng khoa học và công nghệ dành cho sinh viên trong các cơ sở giáo dục đại học năm 2025, nhóm sinh viên Khoa Công nghệ thực phẩm, Trường Đại học Công Thương Thành phố Hồ Chí Minh (HUIT) đã xuất sắc giành giải Nhì với đề tài “Xây dựng quy trình phân tích Rhodamine B trong thực phẩm bằng phương pháp UV-VIS”. Đề tài do nhóm sinh viên Hoàng Gia Huy, Nguyễn Nhật Lâm Hào, Trần Trí Dũng, Châu Hà Quốc Khánh thực hiện, dưới sự hướng dẫn của TS. Nguyễn Văn Anh và TS. Vũ Hoàng Yến – Khoa Công nghệ thực phẩm.
Giải thưởng khoa học và công nghệ dành cho sinh viên trong cơ sở giáo dục đại học được Bộ Giáo dục và Đào tạo chủ trì, phối hợp cùng Bộ Khoa học và Công nghệ, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và Quỹ Hỗ trợ Sáng tạo Kỹ thuật Việt Nam (VIFOTEC) tổ chức hằng năm, nhằm khuyến khích phong trào nghiên cứu khoa học, tôn vinh các công trình tiêu biểu có ý nghĩa khoa học và ứng dụng. Năm 2025, Giải thưởng thu hút 628 đề tài đến từ 112 cơ sở giáo dục đại học, trong đó 125 đề tài của 58 đơn vị được chọn vào vòng Chung khảo tổ chức tại Trường Đại học Nha Trang từ ngày 5/11/2025 đến ngày 8/11/2025.
Nhóm sinh viên Khoa Công nghệ thực phẩm, Trường Đại học Công Thương TP.HCM đã xuất sắc giành giải Nhì lĩnh vực Khoa học kỹ thuật và Công nghệ
Rhodamine B là một phẩm màu tổng hợp thường dùng trong công nghiệp nhuộm, bị cấm sử dụng trong thực phẩm do có thể gây hại cho gan, thận và tiềm ẩn nguy cơ gây ung thư nếu tích lũy lâu dài. Tuy nhiên, vì màu sắc bắt mắt và giá rẻ, hóa chất này vẫn có nguy cơ bị sử dụng trong một số sản phẩm như mứt, hạt dưa, bánh kẹo, thạch, nước giải khát màu đỏ – hồng… Việc xây dựng được một quy trình phân tích Rhodamine B vừa chính xác, vừa tiết kiệm chi phí là bài toán có ý nghĩa thiết thực đối với công tác kiểm soát an toàn thực phẩm.
Trước thực tế đó, nhóm sinh viên HUIT đã triển khai đề tài “Xây dựng quy trình phân tích Rhodamine B trong thực phẩm bằng phương pháp UV-VIS” với mục tiêu xây dựng một quy trình đủ độ tin cậy nhưng vẫn khả thi về mặt thiết bị và chi phí, có thể triển khai trong các phòng thí nghiệm, trung tâm kiểm nghiệm và đơn vị kiểm soát chất lượng thực phẩm.
Trong quá trình thực hiện, nhóm đã nghiên cứu đặc tính quang phổ của Rhodamine B, xác định bước sóng hấp thụ phù hợp; xây dựng đường chuẩn ở các nồng độ khác nhau; tối ưu quy trình chiết tách Rhodamine B từ nền thực phẩm; đánh giá giới hạn phát hiện, giới hạn định lượng, độ đúng, độ lặp lại để kiểm tra độ tin cậy của phương pháp. Trên cơ sở đó, nhóm đề xuất một quy trình thao tác chuẩn (SOP) có thể áp dụng cho kiểm tra định tính và định lượng Rhodamine B trong một số nhóm sản phẩm thực phẩm có nguy cơ.
Chia sẻ về ứng dụng thực tế của đề tài, Hoàng Gia Huy – đại diện nhóm sinh viên cho biết: “Quy trình mà nhóm xây dựng có thể được áp dụng trực tiếp tại các phòng thí nghiệm và đơn vị kiểm nghiệm để sàng lọc nhanh, chính xác Rhodamine B trong các sản phẩm từ ớt, đặc biệt là tương ớt. Chúng em thiết kế phương pháp theo hướng phù hợp với nguyên tắc hóa học xanh: giảm lượng dung môi, ưu tiên dung môi ít độc hại hơn, rút ngắn thời gian phân tích. Nhờ đó, các cơ sở kiểm nghiệm vừa tiết kiệm được chi phí, vừa nâng cao hiệu quả kiểm tra mà vẫn thân thiện với môi trường. Trong quá trình thực hiện, nhóm đã áp dụng phương pháp vào một số mẫu thực tế trên địa bàn thành phố và đã phát hiện một số mẫu tương ớt dương tính với Rhodamine B trong các chai lọ không nhãn mác, được sử dụng tại một số quán ăn vỉa hè. Điều này cho thấy phương pháp không chỉ có ý nghĩa về mặt học thuật mà còn hỗ trợ thiết thực cho cơ quan quản lý trong việc phát hiện sớm các trường hợp vi phạm, từ đó kiểm soát tốt hơn chất lượng thực phẩm và bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng.”
Chia sẻ về quá trình nghiên cứu, TS. Nguyễn Văn Anh cho biết: “Nhóm sinh viên làm việc rất chủ động. Trước mỗi thí nghiệm, các em tự xây dựng kế hoạch, đề xuất phương án thiết kế rồi cùng nhau thảo luận sau đó mới trao đổi với thầy về kết quả. Cách làm này giúp các em rèn được cả kỹ năng làm việc độc lập lẫn làm việc nhóm. Điểm thú vị của đề tài là lựa chọn hướng đơn giản hóa phương pháp phân tích Rhodamine B. Thay vì dùng các kỹ thuật đắt tiền như HPLC, LC/MS, nhóm sử dụng phương pháp UV-VIS kết hợp phổ đạo hàm vi sai, dựa trên thiết bị phổ biến ở nhiều phòng thí nghiệm. Nhờ vậy, quy trình có tính ứng dụng cao, đủ để phát hiện Rhodamine B ở mức mg/kg phù hợp với mục tiêu phát hiện việc sử dụng trái phép chất màu này trong thực phẩm. Trong tương lai, nếu cần giới hạn phát hiện thấp hơn cho các mục đích chuyên sâu, nhóm vẫn còn nhiều hướng để tiếp tục cải tiến và tối ưu phương pháp.”
Với cách tiếp cận bài bản, gắn lý thuyết với thực tiễn, đề tài “Xây dựng quy trình phân tích Rhodamine B trong thực phẩm bằng phương pháp UV-VIS” đã thuyết phục hội đồng khoa học tại vòng Chung khảo và được trao giải Nhì. Kết quả này không chỉ khẳng định năng lực nghiên cứu khoa học của sinh viên Khoa Công nghệ thực phẩm mà còn cho thấy định hướng đúng đắn của HUIT trong việc khuyến khích các đề tài gắn với những vấn đề cấp thiết của cộng đồng, đặc biệt là lĩnh vực Công nghệ thực phẩm.
Đề tài là tiền đề quan trọng để trong tương lai, quy trình phân tích Rhodamine B có thể được hoàn thiện, chuẩn hóa và chuyển giao cho các đơn vị kiểm nghiệm, góp phần bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng và nâng cao ý thức sử dụng phụ gia an toàn trong sản xuất thực phẩm. Đây cũng là một trong những dấu ấn đáng tự hào của sinh viên HUIT tại Giải thưởng khoa học và công nghệ dành cho sinh viên năm 2025.
Ban biên tập website HUIT
TT TS&TT
